DMX, con chó hoang không thể kiểm soát

Trải qua tuổi thơ là một kẻ bụi đời, cậu bé DMX thường xuyên lang thang trên các con phố của Baltimore (và sau này là Thành phố New York), kết bạn với những chú chó và sẳn sàng tham gia vào mọi công việc, từ trộm cướp đến buôn bán ma túy để kiếm sống. 

X luôn cảm thấy mình có một mối quan hệ đặc biệt với những con chó hoang; những con vật bị xã hội ruồng bỏ một cách tàn nhẫn, và chúng đã phải kiên trì để tồn tại. Đến khi anh bắt đầu cầm micro, như một chú chó hoang, X sẳn sàng đe dọa mọi đối thủ của mình (bao gồm cả Jay-Z mới nổi) trong mọi mặt trận – như một con pit bull giận dữ.

Vào thời điểm album được ra mắt, “It’s Dark and Hell is Hot” vào ngày 12 tháng 5 năm 1998, X đã phải trải qua nhiều thử thách và khổ nạn hơn nhiều so với những người cùng tuổi. Tuy nhiên, điều này chỉ có lợi cho người nghe, vì với X, rất raw, anh ta cứ như một con chó hoang đói khát mà mình từng nuôi trên đường phố Yonkers. 

Khi DMX gào lên trong phần intro của album: “That DMX nigga is a motherfuckin’ problem!”, tôi dám cá rằng, cả thế giới đều cảm nhận được điều gì đó. Và đến khi dự án này nhanh chóng chuyển từ các bản nhạc đường phố như “Get At Me Dog”, sang các bản tình ca như “How’s It Going Down” để rồi trở thành những lời thú tội đầy u ám với “Damien”; X đã cho chúng ta thấy rằng, anh ấy có thể giải quyết bất kỳ chủ đề nào, trong khi vẫn khiến người nghe như chúng ta cảm nhận được từng nhịp thở, từng nhịp cảm xúc bên trong mỗi ca từ từ DMX

Với “It’s Dark and Hell is Hot”, đây không khác gì là một sự định hướng, DMX dùng nó để trấn tỉnh mọi người rằng, họ, người như anh, những con người này vẫn có thể đại diện cho một nền văn hóa đang trở thành một ngành kinh doanh hàng tỷ đô la được xây dựng dựa trên những mánh lới quảng cáo bởi những thứ bóng bẩy, những bộ vest sáng loáng cùng những điệu nhảy ngớ ngẩn. Khi Mad dog DMX gằng giọng: “Stop being greedy, it’s time to give back to the needy!”; với tôi đây không phải là một cụm từ sáo rỗng, mà đây là một lời cảnh tỉnh đầy trào phúng đối với một nền văn hóa đã và đang bị thay thế bằng những video âm nhạc đầy sắc màu giả dối

Anh ấy đã đưa chúng ta đi từ thái cực này đến một thái cực hoàn toàn khác, từ.

• Lạnh lùng: “I fucked you like a chicken with your head cut off” với “Is Coming”
• Sâu lắng: “I’ve never felt love like this before”, X thể hiện đức tin của mình với Chúa trong ca khúc “Prayer”

Cái ‘nghệ’ trong “It’s Dark And Hell Is Hot” tôi chỉ có thể nói là; vừa xấu xí, cằn cỗi lại vừa rất xinh đẹp. Thật sự DMX đã tách HipHop ra khỏi những vai diễn hề hước mà hầu hết những rapper thời bấy giờ đang diễn

Nguồn gốc

“Tôi đã biết DMX rất đặc biệt kể từ lần đầu tiên chúng tôi gặp nhau”, Grease, người đảm nhận sản xuất 13 trong tổng số 18 ca khúc của album. Anh ấy nói thêm: “X đã chiến đấu với mọi rapper ở New York theo đúng nghĩa đen, và chiến thắng luôn thuộc về anh ta! Với X, anh ấy giống như một tập từ điển vần với đầy những câu thơ, nơi cả hai mặt của trang giấy đều được lắp đầy bằng chữ và chữ. Mấy người không biết X đỉnh như thế nào trong 10 năm trước khi anh ấy ra mắt It’s Dark and Hell Is Hot đâu. Đỉnh của chóp đấy”.

Trong buổi trò chuyện này, Grease đã tuyên bố rằng DMX đã trở thành một huyền thoại ở New York vào đầu những năm 1990, với những trận battle, thứ đã khiến mọi đối thủ vừa sợ hãi, lại vừa kính trọng anh ấy. Danh tiếng này nhanh chóng thu hút sự chú ý của Joaquin “Waah” Dean, người đã nảy sinh một ý tưởng từ cuộc nói chuyện với rapper Heavy D, khi anh ta muốn từ bỏ việc bán ma túy để tìm những nghệ sĩ để cùng thành lập hãng thu âm của riêng mình. Ruff Ryders Entertainment 

Waah chia sẻ với trang Okayplayer. “Tôi biết anh ta là một con quái vật ngay từ lần đầu tiên tôi nghe mấy cuộn băng cassette của anh ấy ở phía sau chiếc Nissan của tôi”. Anh ấy nói thêm: “Khoảng năm 1997, khi ngành công nghiệp âm nhạc đột nhiên bão hòa với tất cả những bài hát, hình ảnh hào nhoáng từ Bad Boy và Puffy. Tôi rất thích Puff, nhưng tôi thấy HipHop vẫn còn đang thiếu một cái gì đó. Raw, và thẳng thắn hơn”

Ruff Ryders là một tổ chức có mối gắn kết khá chặt chẽ, cùng sự giúp đỡ của những đồng minh trong ngành là Irv Gotti (nhà sản xuất), thêm vào đó Waah đã thuyết phục được giám đốc điều hành của Def Jam, là Lyor Cohen, đến studio tại Yonkers để cùng tham gia một buổi tiệc của Ruff Ryders. Grease nhớ lại: “Lyor đã đến và chứng kiến cảnh 10 gã đàn ông battle với nhau. X đã chiến đấu với tất cả bọn chúng, và cuối cùng anh vẫn chiến thắng. Tôi nhớ Lyor lúc đó đã thốt lên ‘damn, hợp đồng đâu!’. Vâng và đó là cách Ruff Ryders nhận được thỏa thuận từ Def Jam”

Bước lên

It’s Dark And Hell Is Hot được tạo ra cũng như môi trường xung quanh chúng ta, Grease cho biết kiểu studio DMX điển hình sẽ thể hiện mọi khía cạnh từ “tốt đến xấu” của khu ổ chuột. “Từ những gã du côn đứng trước cửa với súng dưới thắt lưng, đến những tay đang ngồi cùng nhau cuốn điếu cần, một số thì cắt tóc. Chết thật, đối với một số người thì điều này nghe có vẻ điên rồ với một phòng thu, nhưng đó là lý do khiến âm nhạc của X nghe rất thô và chân thực. Chúng tôi là hiện thân của các đường phố”

Waah, CEO của Ruff Ryders khẳng định album này của DMX “không có mánh lới quảng cáo nào”. Mà thay vào đó, anh ấy nói rằng X đang cố gắng truyền đạt thứ “bản chất của sự gan góc”. “Thời điểm đó, X thường xuyên ra vào nhà tù như đi chợ. Anh ta đã nói với tôi rằng mình đang ở trong địa ngục của chính mình và X còn nói là có thể nghe thấy ma quỷ đang nói chuyện với anh ấy. Chính điều đó, X muốn tìm cách tái tạo lại cảm giác đó – trên âm nhạc”

Nhưng trước khi X có thể đưa người nghe vào cuộc hành trình đầy đen tối này, anh ta cần một điểm khởi đầu. Đó là hai ca khúc quốc ca đường phố, “Get At Me Dog” và “Ruff Ryders Anthem”, thứ đã tạo cho X một thứ mà mà tiền cũng không thể mua được, “Tiếng Tăm”. “Tôi là một phần đã giúp ‘Get At Me Dog’ trở nên đặc biệt. Thứ đã tạo cho X một bản hợp đồng với Def Jam để thực hiện một album”. Grease nói.

Video của bài hát có cảnh được quay tại hộp đêm The Tunnel, một nơi khét tiếng ở Manhattan, thứ đã tạo nên sức hấp dẫn rất raw từ đường phố của X. Bên cạnh đó là tiếng sủa của anh ấy, thứ đã khiến mọi thứ xung quanh ngày càng nguy hiểm. “Lý do DMX thường xuyên tạo những tiếng sủa đó là vì anh ấy thực sự yêu những chú chó. Anh ta là một người yêu động vật và sẽ bảo vệ chúng bằng cả mạng sống của mình”. Waah cười. “Tôi nhớ khi X ghi lại những đoạn gầm gừ này, anh ấy đã ăn gà rán, nhai xương và làm rất nhiều điều rất tệ trong phòng thu để có thể nhập tâm vào nó. Anh ấy thực sự đã trở thành một chú chó!”

Trong khi đó, “Ruff Ryders Anthem” do Swizz Beatz sản xuất, ban đầu chàng producer trẻ đã bị X từ chối, vì anh cho rằng phần beat này không đủ thô. Tuy nhiên, Waah đã thuyết phục X và phần còn lại là lịch sử 

Sự đen tối

“It’s Dark And Hell Is Hot” thực sự đã khẳng định được chính mình về mặt nghệ thuật là ở khả năng của X trong việc tạo ra cách kể chuyện phức tạp nhưng cũng vô cùng táo bạo. Trong khi trước đây cũng từng có những rapper có thể rap kiểu này (như Biggie với ca khúc “Warning”), nhưng không ai có thể làm như X, người có thể điều chỉnh tone giọng của mình để nhập vai nhiều nhân vật.

Với ca khúc “Damien”, DMX nói về sự hiện diện của quỷ dữ, và chúng đang cố cám dỗ anh bán đi linh hồn của mình, X đã phải tự đối diện lương tâm và nói chuyện với chính mình như một kẻ điên. Grease nhớ lại: “X đã viết ‘Damien’ trong cuốn sách của mình trước khi anh ký hợp đồng với Def Jam. Anh ấy chỉ cần bước vào phòng thu, nghe beat của tôi và làm tất cả chỉ trong một lần. Thật là điên rồ. Tôi biết anh ấy thực sự muốn thử ý tưởng về việc có một nhân cách khác biệt”

Đa nhân cách sẽ là một bước tiến nữa trong ca khúc “The Convo” (cũng do Grease sản xuất), nơi X có cuộc trò chuyện với chính Chúa. Grease nói: “Bình thường bạn chỉ có thể hiểu được một mặt của câu chuyện hay tình huống nào đó. Nhưng X đã cho chúng tôi tất cả các bên, anh ta là người bóp cò và cũng là người bị bắn”. Grease đã mô tả kỹ thuật này là ‘three-dimensional’ (ba chiều): “Damien” là ca khúc có ảnh hưởng trực tiếp đến Kendrick Lamar, như những đề cập của anh đến nhân vật ma quỷ là ‘Lucy’ trong album “To Pimp A Butterfly” 

Thành công và di sản

Trong phần intro của It’s Dark and Hell is Hot, X đã hy vọng về tương lai: “Girls give me head for free cause they see/Who I’ma be, by like 2003”. Nhưng thật sự là X không cần phải đến 5 năm để chiếm lĩnh thế giới. Để nói về tác động to lớn của album, Waah, người hiện đang cố gắng tái hợp nhất Ruff Ryders thành một hãng với hàng loạt nghệ sĩ mới, chia sẻ: “Chúng tôi đã thay đổi toàn bộ thang đo richter (thang đo địa chấn) của Hip Hop. Chúng tôi là người đại diện cho những người không có xu nào và đó là lý do tại sao chúng tôi bán được 10 triệu đĩa chỉ trong một năm”

Anh khoe thêm: “Mỗi bài hát đó đều có thể là một đĩa đơn. X có thể viết hook cho một đĩa đơn ăn khách mà không cần suy nghĩ”

Theo Grease, việc X có thể khiến 400.000 thanh niên da trắng phát điên tại Woodstock là bằng chứng cho thấy rằng anh ta là rock star thực thụ đầu tiên của Hip Hop. “Biggie làm tất cả để kiếm tiền, vui vẻ, Pac là là một nghệ sĩ cách mạng. Nhưng không ai như X. Anh ta không được đào tạo về truyền thông, anh ấy chỉ là một ngôi sao nhạc như Kurt Cobain, làm chỉ vì anh ấy thích”

“Nhạc đại chúng (pop) hầu hết chỉ là những bản sao trước đó của nó vào khoảng những năm tám mươi và sau đó Nirvana xuất hiện và mang những thứ raw nhất trở lại, một sự khác biệt”. Anh giải thích. “Hip Hop của X cũng như Nirvana, vì anh ấy chính là phản đề cho cái xu hướng nhạc rap màu mè của thời đại này. Thời đại ‘Shiny Suits’ thật điên rồ, và hàng triệu người đang khao khát một thứ gì đó thật hơn và X là người duy nhất có đủ can đảm để tạo ra nó”

Tuy nhiên, những tác động to lớn mà X tạo ra đối với nền văn hoá của người Mỹ da đen luôn bị mọi người bỏ qua; trong khi đó trên thực tế là mỗi đĩa nhạc của anh ấy đều là mỗi tác phẩm mang tầm kinh điển. Nhưng thay vào đó, DMX đến hiện giờ vẫn bị giới truyền thông miêu tả như một tên tội phạm, người có nhiều đến các tranh cãi cùng tiền sử lạm dụng chất kích thích. Tuy nhiên, Waah nói rằng giới truyền thông thích những di sản âm nhạc của X, chỉ đơn giản vì họ ghét việc không thể kiểm soát một con ‘chó hoang’. Grease chia sẻ. “Ngành công nghiệp khốn kiếp này chỉ tôn vinh những nghệ sĩ mà họ có thể kiểm soát. Nhưng với X, không ai có thể kiểm soát anh ấy và họ ghét anh cũng vì điều đó. DMX là duy nhất, không ai có thể thay thế anh ta”

Buổi phỏng vấn được thực hiện vào năm 2018 bởi Thomas Hobbs, là một nhà báo văn hóa và âm nhạc tự do đến từ Vương quốc Anh. Những tác phẩm của anh đã xuất hiện trên Guardian, VICE, Financial Times, Dazed, Pitchfork, New Statesman, Little White Lies, The i và Time Out. Bạn có thể theo dõi anh ấy trên Twitter: @thobbsjourno