Là con cả trong một gia đình đông anh em, Dante Smith, người còn được biết đến rộng rãi hơn với nghệ danh Mos Def đã phải lớn lên cùng mẹ trong các dự án nhà ở tại Brooklyn, trong khi một số những người em của anh phải sống cùng cha ở New Jersey.
Vào khoảng thời gian đỉnh điểm của đại dịch ‘crack’ (ma tuý đá) tại New York những năm 1980, cậu thanh niên trẻ Mos Def, người đã nhìn quanh rồi cảm nhận được rằng cuộc sống hiện tại của mình chỉ là một màu xám đen – toàn là bạo lực, và tệ nạn. Chính tại đây, anh hồi tưởng về ngôi nhà thời ấu thơ của mình, sau đó anh đã nói:
“Tôi tin rằng các dự án nhà ở này là chính là một thử nghiệm xã hội; còn chúng tôi là những con chuột thí nghiệm đang bị xếp chồng lên nhau ….”
Nhưng ngay từ khi chỉ là một đứa trẻ, Mos Def đã tu chí vượt qua số phận này: “Tôi nhớ lúc năm 7 tuổi, tôi nhìn ra khung cửa sổ đó, nghĩ rằng, ‘Tôi sẽ kiếm được một số tiền.’ Bởi vì chúng tôi đã là những người tốt.” Vâng, và việc để thoát ra khỏi cái chốn này chắc chắn anh ta đã phải rất nỗ lực; như Mos Def sau này đã rap trong ca khúc tự truyện của mình, ‘Life in Marvelous Times’: “Basic survival requires super heroics/ No space in the budget for a cape” (Muốn là kẻ sống sót thì thứ phải có là sức mạnh của siêu anh hùng / Nhưng mà có điều là tao không có đủ vốn cho một chiếc áo choàng)
Bất chấp những nguy hiểm, những cạm bẩy chờ chật xung quanh mình, Mos Def vẫn có thể đi theo một con đường khác để vươn tới điều mà anh mong muốn – thông qua niềm đam mê nghệ thuật của mình.
Năm 1982, khi mới 9 tuổi, anh bắt đầu thể hiện rõ niềm yêu thích của mình đối với sân khấu. “Đó là năm đầu tiên tôi viết một bài nhạc,” anh nhớ lại, “và đó cũng là năm mà tôi lần đầu tiên xem Wild Style trong rạp phim ở Bronx, cùng với mẹ tôi. Tôi từng sống ở Bronx, dù đó chỉ là một mùa hè ngắn ngủi, và tôi cũng không biết diễn tả lúc đó, cái năng lượng đó như thế nào. Hip Hop bùng nổ trong mọi con hẽm, âm nhạc xuất phát từ cộng đồng. Một nền văn hóa đang hình thành trong một thành phố đang suy tàn.”
Rôi đến khi lên lớp 5, Mos Def đã có cho mình cơ hội đầu tiên khi được xuất hiện trong một vở kịch của trường, vờ kịch mang tên “Tự do trở thành … Bạn và Tôi”. Sau đó, anh đăng ký vào một trường chuyên về nghệ thuật biểu diễn, trường trung học cơ sở Philippa Schuyler, nơi mà sau này anh sẽ gọi là ‘ốc đảo’ của những đứa trẻ tài năng của những khu ổ chuột. Về sau Mos lại tiếp tục theo học tại trường Trung học Talent Unlimited, và đây cũng là lúc anh có được vai diễn chuyên nghiệp đầu tiên trong năm thứ nhất với bộ phim truyền hình God Bless the Child, rồi sau đó là một vai trong bộ phim truyền hình You Take the Kids – và anh đã phải rời trường một thời gian để quay ở Los Angeles.
Đến khi trở lại New York một năm sau đó, Mos đã có được vai diễn nổi bật nhất cho đến nay trong loạt phim The Cosby Mysteries (1994–1995). Trong thời gian này, ban ngày anh là một diễn viên sánh vai cùng với Bill Cosby, nhưng khi màn đêm bắt đầu buông xuống thì cậu thanh niên trẻ Dante Smith vẫn đắm mình trong khung cảnh HipHop rực rỡ đầy sắc màu của New York; và đây cũng là lúc anh có cho mình nghệ danh Mos Def, một từ viết tắt của ‘most definitely’ (nhất định), rồi tự thành lập một nhóm nhạc rap mang tên Urban Thermo Dynamics cùng với một trong những người anh em của mình gồm D.c.Q và rapper Ces; với nhóm, bộ ba này tương đối đã tạo được tiếng vang nhất định cho mình trong giới underground thời điểm bấy giờ
Năm 1996, với sự xuất hiện trên một số đĩa đơn của các rapper nổi tiếng như De La Soul và Da Bush Babees, chính lúc này Mos Def đã tạo được dấu ấn riêng cho mình trong tim những tín đồ Hip Hop. Một năm sau (97), anh bắt đầu cho lên kệ đĩa đơn solo, “Universal Magnetic”, một trong những hit trong giới underground và mang về cho anh một hợp đồng thu âm với Rawkus Records. Không ngần ngại, ngay sau đó Mos Def đã bắt tay cùng Talib Kweli của Brooklyn để tạo thành ‘Black Star’, một bộ đôi HipHop huyền thoại; với album đầu tay ra mắt năm 1998 của nhóm, “Mos Def & Talib Kweli Are Black Star”, đây có thể nói là một trong những album nhạc rap đỉnh cao và nhận được nhiều lời tán thưởng từ giới phê bình nhất trong năm.
Một năm sau, Mos Def tiếp tục cho phát hành album solo đầu tay đang rất được mong đợi từ người hâm mộ, “Black on Both Sides”, dự án gồm các đĩa đơn ăn khách như “Ms. Fat Booty” và “Mathematics”, những thứ đã đưa Mos vụt lên trở thành một ngôi sao và cũng khẳng định danh tiếng của anh ấy như một trong những rapper thông minh và có ý thức xã hội nhất trong thời đại này
Tuy nhiên, bất chấp thành công vang dội của “Black on Both Sides” sau khi lên kệ năm 1999, Mos Def lại chuyển trọng tâm của mình từ rap trở lại diễn xuất. Trong suốt đầu những năm 2000, anh đã xuất hiện trong các bộ phim như Bamboozled (2000), Carmen: A Hip Hopera (2001), Monster’s Ball (2001), Showtime (2002) và The Italian Job (2003). Tiếp nối sự nghiệp diễn xuất, năm 2004, Mos lại được thể hiện tài năng của mình qua vai bác sĩ phẫu thuật tim trong miniseries ‘Something the Lord Made’ của HBO, vai diễn đã mang về cho anh cả hai đề cử giải Emmy và Quả Cầu Vàng cho nam diễn viên chính xuất sắc nhất.
Cũng trong năm đó (2004), Mos Def lại trở lại phòng thu để bắt đầu cho album solo thứ hai, “The New Danger”, một dự án vô cùng thành công về mặt thương mại lẫn đánh giá từ giới phê bình – với đĩa đơn được đề cử giải Grammy danh giá “Sex, Love, and Money”. Hai năm sau, vào năm 2006, Mos tiếp tục cho phát hành album thứ ba kém thành công hơn, “True Magic”. Tuy nhiên, với album thứ tư ra mắt năm 2009, “The Ecstatic” đã giành được sự hoan nghênh rộng rãi từ giới mộ điệu, với các ca khúc như “Life in Marvelous Times” và “History”, anh đã kết hợp hài hoà những tư tưởng mang tính xã hội, ca từ đầy chất thơ cùng giai điệu hấp dẫn và khâu sản xuất đỉnh cao. Ecstatic về sau đã được đề cử cho Album nhạc Rap xuất sắc nhất tại lễ trao giải Grammy 2010.
Với những thành công, những cống hiến cho một nền văn hoá – Mos Def như đã tự khắc tên mình là một trong những emcee đáng kính nhất của thể loại này. Sự nhạy bén, tài ăn nói cùng con mắt quan sát xã hội tinh tường – nó đã khiến anh trở thành người phát ngôn của HipHop cả một thế hệ. “Công việc của tôi là phản ánh tình trạng của con người,” Mos Def nói:
“Tôi không muốn làm tổn thương bất kỳ ai, cũng không muốn đánh lừa mọi người. Cái tôi muốn là sự thật. Đó cũng là lý do tất cả các bài hát của tôi đều không vui vẻ gì. Tôi chỉ đơn giản là thành thật với những gì tôi cảm thấy – với những gì mà âm thanh và ý tưởng đã thúc đẩy tôi vào lúc đó”
