Vào ngày 3 tháng 5 năm 2019, một đêm nhạc dành cho các tín hồ HipHop Hardcore tại Detroit, Michigan đã cháy vé. Tại đây, cái năng lượng, sức nóng tỏa ra từ phía bên trong khán phòng mọi người đều có thể cảm nhận được khi nhân vật chính chính là DMX.
Là chuyến lưu diễn kỷ niệm 20 năm cho album đầu tiên của gã, “It’s Dark and Hell is Hot”, một album đã đi vào lịch sử của HipHop; Ông ấy đã ở đây, với sự sung mãn và sự máu lửa chẳng khác gì với DMX của 20 năm trước.
Nhưng giờ đây, khi nhìn vào cách X bùng nổ trên sân khấu dù đã là một người đàn ông lớn tuổi, thật sự đến giờ chẳng ai có thể thay thế được ông ấy, người đại diện cho nhiều khía cạnh đối với những rapper lẫn người hâm mộ nhạc rap. Với những ca khúc mà anh đã sáng tác trong thời kỳ đầu của sự nghiệp chính là những bản quốc ca tại các quán bar, và các bữa tiệc cho đến ngày hôm nay. Những track nhạc mang tính biểu tượng như “Ruff Ryders Anthem”, “Party Up” và “What’s My Name” là những bài có thể được nhiều người thuộc lòng từ giai điệu cho đến lời nhạc.
Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác thì DMX cũng là một tấm gương cảnh báo về việc không thể thực hiện chuyển đổi, không thể bỏ lại cuộc sống cũ mặc dù đạt đã được thành công ở cấp độ cao nhất. Kết quả là những di sản của anh dần đã bị lãng quên. Một nghệ sĩ đã thu hẹp khoảng cách giữa nền HipHop cũ ở New York với nền HipHop toàn cầu hóa hiện đại ngày nay.
Khoảng trống bi kịch
Nhiều người mê Hip Hop thường coi giữa những năm 1990 chính là “kỷ nguyên vàng” của hip hop. Các bản phát hành mang tính biểu tượng nhất của một thể loại – từ Rakim, Wu-Tang Clan, Notorious BIG, Jay-Z, Nas, A Tribe Called Quest và 2Pac đã xác định thời kỳ này. Tuy nhiên, cái chết của 2Pac, Notorious BIG, Big L và Big Punisher đã đặt một đám mây đen lên nó, và thứ mà tất cả chúng ta cần một nhân tố để lấp đầy những vết rạn đầy bi kịch của rap game. Từ sự hỗn loạn này, hai rapper mang tính biểu tượng đã nổi lên: Eminem và DMX.
Lịch sử đã tử tế hơn với Eminem. Anh ấy có vị trí như một trong những lyricists được đánh giá cao nhất mọi thời đại, khiến nhiều người tiếp xúc với văn hóa battle rap, và hơn hết là đưa người da trắng đến gần hơn với văn hóa HipHop/Rap. Lẫn bên trong cơn mưa thiên thạch của Eminem chính là sự xuất hiện đầy thô ráp theo đúng nghĩa đen của DMX. Một sự tương phản với sức hút pop từ Eminem, DMX đã thể hiện những sản phẩm với delivery cực kỳ raw, cực kỳ bụi bặm, và tích cực khai thác sâu vào cội nguồn từ kỷ nguyên vàng của HipHop
DMX bước vào sân khấu mainstream như một thứ gì đó thất bại về mặt delivery và content. Có một thứ gì đó rất cũ kỹ, rất thô trong phong cách của anh ấy, thứ sẽ vượt ra ngoài những trò đùa cợt từ thời đại bling. Tương lai của nhạc rap dường như nằm trong tay Earl Simmons aka DMX
Liên tục là ba di sản để đời
Một trong những điều khó khăn nhất có thể nắm bắt trong nhạc rap đó là sự kiên định, tính nhất quán. Đây chính là một trong những vấn đề nổi bật nhất trong thể loại này. Chẳng hạn như khi những ban nhạc Rock và các nghệ sĩ hướng Pop đang cố phát triển âm thanh, nội dung trong các sản phẩm tương lai thì họ không hề bị khó khăn, gò ép khi chuyển đổi các chủ đề. Nhưng ở các rapper khi chuyển đổi nội dung từ cuộc sống đường phố, bạo lực sang những chủ đề màu hồng thân thiện hơn và tập trung vào đại chúng thì họ sẽ được truyền thông đánh giá, và người hâm mộ lại đánh giá họ theo một cách khác hơn nữa. Và kết quả là chúng ta sẽ có vô số ví dụ về việc các rapper có cái gọi là “khoảnh khắc thất bại giữa lần đầu ra mắt và album thứ hai”
Sự việc này đã xảy ra với 50 Cent. Album đầu tay của gã, “Get Rich or Die Try”, được hầu hết mọi người coi là một tác phẩm đường phố mang tầm kinh điển. Phần tiếp theo là, “The Massacre”, vẫn sử dụng một số hình ảnh đường phố nhưng chúng ta có thể thấy được một lượng lớn các bài nhạc thân thiện với radio hơn như “Candy Shop”, “Disco Inferno” và “A Baltimore Love Thing”. Tại lúc đó, con số 50 nhanh chóng nổi lên và trở thành một cái tên quen thuộc với hầu hết mọi người, chắc chắn đó là một điều đáng mừng, nhưng điều đó đã lấy đi danh tiếng của 50 Cent với tư cách là một rapper gangsta.
Nhưng ngược lại với tất cả, đáng ngạc nhiên là DMX có tận ba album được giới phê bình đánh giá cao, và cả 3 album đều được phát hành liên tiếp. Với sản phẩm đầu tiên, “It’s Dark And Hell is Hot”, DMX đã cho thế giới thấy được cái chất giọng thô thiển, đầy bụi bặm từ đường phố, cùng với những chủ đề xoay quanh về cuộc sống khó khăn và vật lộn hàng ngày để kiếm miếng ăn.
Đến dự án thứ hai, “Flesh of my Flesh, Blood of my Blood”, cũng tiếp tục chủ đề này, nhưng có lẽ còn trở nên u ám hơn. Bạn hãy lắng nghe đĩa đơn “Slippin”, một trong những bài nhạc hàng đầu được xuất xưởng từ album này, cực kỳ raw. Nhưng không chỉ người nghe chỉ bị thu hút bởi X là vì cách anh ấy delivery nhé, với ‘Slippin, DMX đưa người nghe đi sâu vào tâm trí của mình, cách gã thể hiện những màn tự sự, những cuộc đấu tranh nội tâm là vô cùng tinh tế. Ca khúc đã cực kỳ thành công về mặt thương mại, củng cố vị trí của DMX ở vị trí hàng đầu của của HipHop mainstream
Không dừng lại ở đây, X tiếp tục phát hành album thứ ba của mình, “… And Then There Was X”. Chắc chắn các bài hát như “What’s My Name” và “Party Up (In Here)” vẫn có khả năng nằm trong danh sách phát tại một bữa tiệc hoặc sự kiện nào đó hiện tại. Sau hai dự án trước, album lần này có một số ca khúc thân thiện với pop hơn từ DMX như “What These Bitches Want” và “Good Girls, Bad Guys”. Tuy nhiên, trong sự thay đổi nhỏ đó, sự gồ ghề và những chủ đề khắc nghiệt của đường phố vẫn hiện diện xuyên suốt bản phát hành.
Với album phòng thu thứ ba của mình, DMX đã củng cố bản thân như một yếu tố tối quan trọng trong Rap game/HipHop. Hai năm với hẳn ba album và nhiều bản hit như vậy đã dẫn đến nhiều suy nghĩ rằng DMX chính là tương lai của rap và có lẽ là âm nhạc nói chung. Sự ngợi ca ngày càng lan rộng khi mọi người gọi gã giang hồ từ New York này chính là sự tái sinh của 2Pac .
Tại các buổi biểu diễn của DMX, với hàng dài đám đông không hề có điểm dừng, tất cả đều nhanh chóng cháy vé. Tuy nhiên, đến nay, khi chúng ta thảo luận về những rapper vĩ đại nhất từng cầm mic thì DMX lại hiếm khi được nhắc đến.
Sự kiên định hay không lối thoát?
Để có một bức tranh biếm họa rõ nét hơn về cuộc đời của Dark Man, bạn hãy thử google search “When Keeping It Real Goes Wrong”, đây là một tiểu phẩm kinh điển trong series ‘Chappelle’s show’ của Dave Chappelle. Tại đây, Chappelle thủ vai Vernon Franklin, là một người đàn ông da màu đã bất chấp mọi thứ để có thể lên đến đỉnh cao trong sự nghiệp của mình. Khi mọi thứ dường như đang diễn ra tốt đẹp với anh ta thì người đồng nghiệp da trắng của Franklin đã đưa ra những lời nhận xét kỳ lạ, điều này đã khiến anh phải quay lại với con người thật của mình và phải thật “keep it real”. Đây là một sự tương đồng với DMX là khá rõ ràng, tôi nghĩ vậy …
Để nói về DMX, gã đã phải trãi qua một tuổi thơ không mấy là ê đềm như bao đứa trẻ khác, có thể nói là ít nhất. Là con trai của một đôi tình nhân trẻ (cả cha và mẹ của anh chưa đến 20 tuổi khi anh được ra), phải bị gửi đến nhà cậu khi còn nhỏ, và bị đánh đập rất nhiều. Khi trở thành một thiếu niên, X lang thang trên đường phố Yonkers, New York để cố thoát khỏi vòng xoáy ngược đãi đang diễn ra mà anh ta phải đối mặt ở nhà. Ở nhiều khía cạnh, điều này một phần đã hun đúc nên phong cách của X khi anh tiếp xúc với thực tế khắc nghiệt của những năm tháng tuổi trẻ thông qua nội tâm; và âm nhạc chính là thứ công cụ mà Dark Man đã sử dụng để kể cho mọi người
Và những thứ khốn kiếp này đã không bao giờ buông bỏ anh ấy. Đó là album phòng thu thứ tư của X, “The Great Depression”, là thời điểm mà sự nghiệp của anh bị ảnh hưởng nặng nề nhất từ những tổn thương và thói quen khi trưởng thành. Kể từ năm 2001, X đã bị bỏ tù và bị bắt vì tàng trữ ma túy, hành hạ động vật, trộm cướp và gian lận thuế. Như là một bi kịch thời hiện đại. Nơi mà nhân vật chính cố gắng đấu tranh để vươn lên nắm quyền, sau khi đạt được nó, họ lại rơi khỏi quyền lực do chính bản thân tạo nên. Có thể lập luận rằng DMX chính là nạn nhân của ‘môi trường’, nơi mà gã ta không bao giờ có thể thoát ra được.
Di sản bị quên lãng
Không nhiều rapper có thể khẳng định mình có tận ba album được đón nhận liên tiếp. Ngay cả những rapper đỉnh cao như Jay-Z và Nas cũng có sự sụt giảm nhẹ về chất lượng trong ba album đầu tiên của họ. Vâng, chính DMX đã làm được điều mà ngay cả bố già Hov và Nasty đều không thể, nhưng kỳ lạ là khi mọi người tranh luận về những rapper xuất sắc nhất và ai là người thống trị một thời đại, thì sự bùng nổ kéo dài hai năm của DMX hiếm khi được nhắc đến.
Tôi luôn cảm thấy có nhiều điểm tương đồng trong nhạc rap và bóng rổ chuyên nghiệp. Đó là khi trên sân khấu mainstream, Rap/HipHip chỉ phục vụ cho nhóm đối tượng trẻ tuổi (phần lớn là vậy). Cũng như trong lịch sử của NBA, có hai kỷ nguyên gắn bó với nhiều người hâm mộ: thập niên 80 với Larry Bird’s (Celtics), Magic Johnson’s (Lakers) và thập niên 90 với Michael Jordan’s (Bulls). Nhưng ở giữa hai thời đại đó, có một đội khác đã kết nối 2 thời đại này lại với nhau: Bad Boy (Detroit Pistons)
Pistons từng là đội đã soán ngôi Celtics, và Lakers, và hơn hết đây cũng là đội mà Bulls phải vượt qua để thống trị. Tuy nhiên, lịch sử không quá ưu ái với Pistons, thời gian chinh chiến của họ rất ngắn ngủi.
Cũng giống với sự nghiệp rap của DMX. Anh ấy là cầu nối giữa kỷ nguyên 2Pac và Notorious BIG sang kỷ nguyên Lil Wayne, TI và 50 Cent. Sự bức phá quá nhanh của X sau nhiều năm cuối cùng đã bị các thế hệ tiếp theo bắt đầu đuổi kịp và chiếm lấy, tuy nhiên việc có thể vượt qua được DMX hay không thì tôi không chắc. Gã là một người đã, và đang bị thực tế hạ thấp sau khi đạt đến những đỉnh cao mà nhiều người chỉ mơ tưởng. Những đóng góp của Drak Man cho thể loại này không nên bị bỏ qua, nhưng chúng lại hiếm khi được thảo luận. Vì sao? Có phải vì khoảng thời gian của X dành cho chúng ta quá ngắn?
Hãy luôn nhớ rằng, DMX là một trong những rapper nổi tiếng nhất của New York thời bấy giờ, và dù là ở thời đại nào đi chăng nữa, anh chàng này vẫn sẽ là người thành công nhất trong lịch sử Hip Hop cận đại
