“Thổ Phỉ” – Ủa, vậy ai là ‘thổ phỉ’?

“Yeah! Một cây viết một tờ giấy đã được tìm thấy
Hai món đồ là vô tri nhưng vào tay tao thì thôi nguy” – Torai9

Chính xác như những gì Lão Cửu đã nói ở những câu đầu tiên của track “Thổ Phỉ”. ‘Giấy và viết’, vâng, đây đều là những vật dụng vô tri, nhưng khi có thể vào tay của người biết cách sử dụng nó, thì chắc chắn nó sẽ tạo ra những tác phẩm khó có thể tưởng tượng được.

Cũng như cây bút chì khi vào tay John Wick vậy, một thứ vũ khí mang đầy tính sát thương

Để nói về “Thổ Phỉ”, một ca khúc hợp tác giữa hai nhân vật thượng thặng nhất của làng rap là Torai9 và Anh Mac. Track được lên sóng vào khoảng giữa tháng 3 năm 2021, một thời gian sau khi trận beef có thể nói là vô tiền khoáng hậu giữa Young Crizzal (Rhymastic) vs Torai9 đã nổ ra và kết thúc trong vòng một nốt nhạc – khi một lượng lớn người hâm mộ của huấn luyện viên Rap Việt tràn vào trang mua bán của ‘Trâu Đại Hiệp’ cùng những đánh giá vô cùng tiêu cực, thứ ít nhiều có thể gây ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống và công việc của anh

Chính vì điều này đã khiến cho Torai9, một trong những thành viên máu mặt nhất của tổ chức Free Spirit Rap phải lên tiếng nhận thua và rút khỏi giới rapper ngay lập tức

Theo nhiều thông tin trôi nổi trên mạng thì ca khúc này là một demo đã có từ khá lâu của ‘Lão Cửu’, tuy nhiên có vẻ như tất cả không có gì là tự nhiên khi ca khúc này lại được lên sóng chỉ sau một thời gian không lâu sau sự việc trên diễn ra

Sau khi tuyên bố rút khỏi giới rapper, thì đây có thể được xem là track đề ba cho sự trở lại đầy giận dữ của Torai. Khẳng định và nhấn mạnh, Rap Việt là anh – anh cũng chính là Rap Việt; theo tôi ở những câu này Torai đã nhân cách hoá cho Rap Việt, một bộ môn nghệ thuật bằng ca từ, thứ không phải là một thứ vật chất gì đó cụ thể – trở thành một đối tượng nhất định với “ba chữ Torai9”, là một tượng đài ‘mãi mãi’ sừng sững ‘chứ không phải là đôi khi’

“Rap Việt tao luôn ở đấy, mày không nhìn thấy
Nhưng nếu mày thử chạm vô đi
Sẽ thấy ba chữ Torai9
Là mãi mãi chứ không phải đôi khi”

Còn ở những câu tiếp theo, đơn giản Torai chỉ là đang nói về ranh giới giữa hai tư tưởng khác nhau trong nghệ thuật, anh công kích những rapper làm nhạc vì tiền, những người chấp nhận đánh mất đi sự tự do vốn có ban đầu của nhạc rap nói riêng và Hip Hop nói chung. Nhưng với anh, một rapper đến từ Underground thì dĩ nhiên mọi thứ đối với anh đều rất thoải mái, anh ta sẳn sàng bóp nát bất cứ kẻ nào mà mình không vừa mắt.

Vâng! Đến đây, tôi chợt nhìn lại một tý. Tự dưng nó lại khiến tôi nhớ đến Đối Diện, một chương trình truyền hình với chủ đề “Dọn rác trên không gian mạng” được phát sóng trên đài truyền hình quốc gia Việt Nam, thuộc ban Tuyên giáo Trung ương VTV1. Chương trình này đã thẳng thắn phê phán các sản phẩm âm nhạc mà họ cho là “rác” đang được lan truyền trên mạng xã hội. Trong đó, có một số rapper đang được khá nhiều bạn trẻ yêu thích đã bị ‘tế’ thẳng tên như ở đây người tôi muốn nhắc đến là huấn luyện viên Rap Việt, Rhymastic

“Mấy thằng con cặc tiền thì ai chả cần
Nhưng cũng đừng để bị nó mê hoặc
Tao chỉ cần lấy một đồng một cắc
Thì mày làm chủ tao làm giặc
Tiền của tụi mày đủ mua sự tự do của tao
Thích thì tao rap chán thì tao bỏ cử sao
Tao chửi bất cứ thằng nào tao ghét
Mấy thằng rap vì tiền nó có làm được đéo”

Trở lại với vấn đề chính. Ở cuối verse của mình, Torai như đang muốn nhấn mạnh lại những điều mà anh đã thông báo trong trang facebook cá nhân của mình, rằng trong rap game này anh ấy không phải là một rapper – ‘thứ sẽ gắn liền với những người chơi rap trên truyền hình’. Mà ở đây anh chẳng là ai cả, chẳng là gì cả – anh chỉ là một người không thể bình thường hơn, một ‘thằng nghe rap’ đủ sức cắt cổ bất cứ những cá nhân nào mang danh rapper. Torai rap:

“Và tao đã chọn trong cuộc chơi này
Đéo có nghĩa là tao rap dở hơn mày
Thằng này thích con cặc gì ra đây
Nếu mày muốn thấy một thằng nghe rap giết
Thằng rapper nằm phơi thây
Thì cứ bước con mẹ mày ra đây”

Đó là ‘Lão Cửu’, còn về phần Anh Mac?

Ở verse một, những thứ Torai9 đề cập đến đơn giản chỉ là những vấn đề đã và luôn sẽ tồn động trong trong nhạc rap Việt Nam – là ranh giới giữa Underground và mainstream. Nhưng để nói thêm một tý về điều này, ở Mỹ, theo góc nhìn của tôi thì cái lằn ranh này sẽ khá là mờ nhạt … vì vốn dĩ dù là ở giới nào thì họ vẫn có được sự tự do trong ngôn từ của mình, sự giới hạn là không quá lớn.

Nhưng ở Việt Nam thì lại là một chuyện khác … Phải nói như thế nào nhỉ?
Giữa hai giới là một lằn phân cách, như ‘một trời và một vực’ vậy. Việc phải nhìn trước ngó sau trong từng câu chữ cần phải cực kỳ cân nhắc, nếu không muốn bị bay vài chục củ oan mạng. Vì thế, việc bạn chọn vị trí cho bản thân tại đây cũng sẽ là một vấn đề đấy. “Đánh đổi”, hay đi theo thứ được định nghĩa là “đam mê”

Trở lại với phần của Anh Mac, những sự kiện, vấn đề mà anh ta chạm vào ở verse của mình trong bài có thể nói là đặc biệt nhạy cảm, và nếu như tôi đi quá sâu thì có thể rắc rối sẽ đến ngay với tôi đấy. Vì vậy để đảm bảo cho bản thân, tôi sẽ chỉ đi sơ lượt qua chứ không vào quá sâu.

Nghe nào:

“Để tao kể cho tụi mày nghe về một câu chuyện
Về ông quan huyện tham và một con nghiện
Thường xuyên tìm đủ cách để kiếm tiền
Bỏ vô túi hô biến chuyển thành của riêng
Một người đi cướp của bằng văn kiện
Người kia thì cướp bóc bằng kim tiêm
Người thì cầm bút trông thật thánh thiện
Người thì ngang nhiên chỉ đợi thăng thiên”

Một phép so sánh khá hay đến từ vị trí của Anh Mac. Ở đây anh ta đã so sánh những ông quan lớn với những kẻ nghiện (cướp, thổ phỉ). Những đối tượng này sẽ luôn bất chấp tất cả để biến mọi thứ thành ‘của riêng’ cho mình (tiền).
Cũng như việc thật tế các lão quan tham thường ‘hành dân’ khi đưa ra nhiều chính sách (văn kiện) khó hiểu nhằm kiếm tiền (cướp) đút túi từ người dân nghèo. Còn kẻ nghiện thì cũng chẳng khác gì, vẫn là bất chấp để vơ vét tất cả

Ngay sau những câu trên, Mac đã giả sử mình là một người có chức có quyền, và với khả năng này của mình – anh ta sẽ mạnh tay diệt trừ nạn tham nhũng, một trong những vấn nạn nhức nhối nhất của xã hội. Tuy nhiên khi nhìn vào câu này, anh không chỉ đơn giản là một kẻ có chức quyền – mà ở đây Mac còn muốn là tất cả của một phiên toà (thẩm phán, bồi thầm đoàn và chấp hành viên), hay nói cách khác là anh muốn tất cả mọi cá nhân làm việc trong bộ máy nhà nước này cần phải thay đổi, từ trên xuống dưới.

Vì nếu chỉ có một mình anh, thì đây cũng là một việc bất khả thi

“Nếu tao là thẩm phán, bồi thẩm đoàn
Và đồng thời cũng là chấp hành viên
Quan nào tham nhũng là xử bắn liền”

Sau đó Mac còn đề cập đến một loạt những vấn đề về sắc tộc hay những sự kiện vô cùng nhạy cảm đã từng diễn ra tại Việt Nam như:

• “Và hồi phục văn hoá người Cao Miên”

Cao Miên, đây là những người Khmer thuộc vùng Nam Bộ – và theo tôi được biết thì tư tưởng của một số bộ phận người Khmer tại Campuchia thì họ cũng không quá mặn mà gì với người Việt mình. Vì vậy căn cứ theo những gì Anh Mac đã nói, cộng với suy nghĩ có phần chủ quan của tôi thì nam rapper này đang muốn ám chỉ đến việc những bộ phận người Khmer đang sinh sống tại khu vực Tây Nam Bộ hiện nay đang dần bị đồng hoá quá mức, thứ có thể dẫn đến việc văn hoá của một dân tộc về sau chỉ có thể thấy được ở sách vở, hay chỉ là ở trong tiềm thức của mỗi người

Xin được trích một phần từ bài tiểu luận được biên vào năm 2016, “Tìm hiều ân oán Việt Nam – Campuchia” của trang nghiencuulichsu.com

Những cuộc biểu tình phản đối Việt Nam, những cuộc đụng độ và bài trừ dân Việt ở Campuchia đã diễn ra từ tháng 7 năm ngoái (2015) khi chính quyền thân Việt của Hun Sen thắng cử với nhiều cáo buộc gian lận. Đỉnh điểm vào ngày 6-6, Tham tán ĐSQ Việt Nam Trần Văn Thông tuyên bố rằng miền Nam VN đã chính thức thuộc về VN từ rất lâu, trước cả khi Pháp chiếm đóng. Bắt đầu từ tuyên bố này, cờ Việt bị đốt, người Việt bị thanh trừng, lãnh đạo đảng đối lập liên tục gọi thiểu số Việt là "yuon" (savage/man rợ [*]). Trên face của tôi, bạn bè quốc tế liên tục inbox hỏi thăm, bàn bè làm ăn ở Cam cũng cập nhật tình hình lo ngại, báo chí quốc tế hối hả bình luận. Nhưng đương nhiên, cả trăm triệu dân Việt ở ngay sát nách Campuchia phần lớn vẫn nằm duỗi chân ăn mừng quốc khánh của dải đất hình chữ S. Tại sao báo chí VN không đưa tin? 

Lịch sử (chính thống) luôn được viết bằng ngòi bút của kẻ chiến thắng (Churchill). Chính vì vậy, để trả lời cho câu hỏi tại sao một bộ phận dân Cam ghét VN, tôi quyết định chọn đọc những tư liệu của bên thứ ba, tức là những tư liệu được viết bởi những tác giả không phải người Việt hoặc Cam, và ít có liên quan nhất đến cả Việt Nam và Campuchia. (Tất nhiên không tài liệu nào hoàn toàn khách quan cả, nhưng "không Việt không Cam" thì sẽ dễ có khả năng khách quan hơn). Sau đây là tóm tắt một cách sơ lược nhất. Đề nghị các bạn tìm danh sách tư liệu tham khảo bên dưới để đọc chi tiết. 
Tôi cho rằng sách sử chính thống không đưa ra cái nhìn khách quan chân thực. Hẳn nhiên, chúng ta sẽ không-bao-giờ có được cái nhìn khách quan tuyệt đối, nhưng với sự va chạm của những nguồn tư liệu khác nhau không bị kiểm duyệt, chúng ta có thể cố gắng chạm vào gần hơn đến Sự Thật. ...

Đọc đầy đủ bài viết "Tìm hiều ân oán Việt Nam - Campuchia" tại đây

• “Cheo Reo vẫn sẽ đẹp quá đi / Bạn của tao không phải thổ phỉ / Torai9 nói tao đỉnh nhất thì / Tao nói Torai9 cũng đỉnh nhất nhì / Nhưng điều đó cũng chẳng nghĩa lý gì / Nếu như anh em ta vẫn bị kỳ thị / Ngay trên đất nước của chính ta / Bị cho là phản động và chống phá / Vì tao phản đối những hành động xấu xa / Ai mới là khủng bố đối với người Đề-Ga“

Cheo Reo, đây là một phường thuộc thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai, Việt Nam. Nơi xuất phát của nơi được gọi là Đề-Ga (nhà nước Đề-Ga), một tổ chức dự tính của người dân tộc thiểu số bản địa tại vùng Tây Nguyên Việt Nam với ý tưởng li khai khu vực các sắc tộc thiểu số Tây Nguyên thành một quốc gia riêng rẽ độc lập ^{(Theo Wikipedia)}

Trong những bar này, Mac đã đề cập đến "Cheo Reo vẫn đẹp". Theo tôi, ý của anh ta đang muốn ám chỉ đến 'Sài Gòn đẹp lắm', một ca khúc của Nah với sự góp mặt của Wowy và cả Thai Viet G. Mà ở đây muốn ám chỉ về việc gì thì tuỳ vào cách suy nghĩ của bạn

"Bạn tao không phải thổ phỉ. Torai9 nói tao đỉnh nhất thì .... Nhưng điều đó cũng chẳng nghĩa lý gì. Nếu như anh em ta vẫn bị kỳ thị. Trên chính đất nước bị cho là phản động và chống phá. Vậy ai mới là khủng bố với người Đề-Ga" - Mac có một người bạn, và anh chàng này là một rapper với nghệ danh là Mondega (có ft chung với Mac và Nah trong ca khúc Greater Times), là một người dân tộc thiểu số tại Tây Nguyên, những người tự gọi mình là Đề-Ga (nhà nước Đề-Ga) hoặc bằng thuật ngữ được sử dụng rộng rãi hơn là Montagnard - một tổ chức có ý định muốn li khai khu vực các sắc tộc thiểu số Tây Nguyên trở thành một quốc gia riêng rẽ độc lập. Và dĩ nhiên những người này đã bị quy vào tội phản động (thổ phỉ), chống phá lại nhà nước Việt Nam (kỳ thị). 

"Ai là khủng bố (Thổ phỉ) với người Đề-Ga". Vâng, đôi khi những người bị cho là 'thổ phỉ', nhưng cũng chưa chắc gì họ đã là thổ phỉ, và ngược lại cũng vậy đấy. Nhưng thôi, ở quan điểm này của Anh Mac thì chắc các bạn phải hiểu rồi, tôi không có câu trả lời cho vấn đề này

Bạn có thể tìm hiểu thêm về "Mondega, phận người sắc tộc Tây Nguyên" tại đây

• “Thắp một nén nhang gửi đến anh cả / Acy là người gần nhất vời VD / Niềm tự hào dân tộc người quốc gia / Tụi mày muốn tước đoạt hãy đến lấy đi / Dưới lòng đất làm nên điều khác biệt / Bao giọng nói như cỗ máy luôn phát nhiệt”

"Thắp nhang cho anh cả, Acy là người gần nhất với VD", ý muốn chỉ đến rapper quá cố VietDragon aka VD aka Southside King, và Acy một trong số ít những người tiệm cận, thừa hưởng ý chí của VD. Những tượng đài thật sự, những người giữ lửa cho Underground

"Dưới lòng đất" là Underground, và dĩ nhiên ở cộng đồng này, mọi rapper luôn có thể tự do làm nên điều khác biệt. Và tự do như thế nào? Tự do để làm gì? Thì chính bản thân các bạn tự cảm nhận.

Sau cùng, để kết thúc cho verse của mình cũng như cả bài nhạc. Mac đã nói ra những mong muốn của mình về một đất nước phát triển ngày càng giàu mạnh khi khuyến khích tất cả hãy cố gắng kiếm thật nhiều tiền. Tuy nhiên, với Mac – việc đầu tiên cần thay đổi đó là ở những người đứng đầu của một tổ chức, anh hy vọng những cá nhân này “hãy thật liêm khiết ở trong mọi chuyện”.

Và sau tất cả những điều này, cũng như ở câu đầu tiên trong verse của ‘Lão Cửu’ – “Viết và giấy, hai vật vô tri khi rơi vào tay tao thì thôi nguy”. Vâng! Không hề kém cạnh Torai, Anh Mac vẫn “ác liệt”, và bá đạo trong từng câu chữ, thứ khiến anh ta có thể hạ sát bất kể rapper nào. Nhưng có vẻ như sẽ chẳng có gì là suôn sẻ, vì đối với những người luôn cố đi ngược lại với xã hội, những người mang trong mình cái tư tưởng cách mạng – mưu cầu một sự thay đổi thì sẽ luôn là cái gai trong mắt của những cá nhân lẫn một tổ chức nào đó – và thế là cuối cùng … rapper Mac đã bị ám sát.

Sự kết thúc cho một kẻ dám thay đổi – Sự kết thúc của vị vua mới của Rap Việt

“Nhìn người Việt năm châu giàu như tài phiệt
Quay sang căm ghét cái nghèo chết tiệt
Thế cho nên khuyết khích mọi người kiếm tiền
Liêm khiết ở trong mọi chuyện
Thành lập doanh nghiệp chân chính
Tư tưởng đúng đắn tiến bộ để phát triển
Anh Mac thì vẫn ác liệt
Ăn rapper chỉ để tráng miệng
Vị vua trẻ mới của rap Việt
Và vì thế Anh Mac đã bị ám sát thiệt”

_{Bạn có thể lắng nghe ca khúc “Thổ Phỉ” tại đây:}

_{Bài viết liên quan}

• Lạm bàn về phong trào “Cancel” trong Rap Việt hiện nay
• Suy nghĩ quan điểm của VietDragon về rap thị trường dưới quan điểm Neo-Marxism
• Từ Godz đến G-Family – Triết lý ngoài lề kiểm soát của Underground Việt