Trích từ MV “?” (2000) trong album Operation: Doomsday (1999)
*Bài viết sẽ dựa theo lời của Adam Bhala Lough aka Pistol Honda, đạo diễn của 2 MV “?” & “Dead Bent” từ album Operation: Doomsday (1999) – album đầu tay của D. Dumile dưới tên MF DOOM
Vào những năm cuối của thập niên 90s, nền indie hip hop đã chạm đến đỉnh cao, và lúc đấy tôi là fan cứng của dòng nhạc đó. Vào thời điểm này tôi vừa mới chuyển đến New York từ Virginia, và ngày nào cũng phải đi xem show của Company Flow và J-Live. Khi dạo quanh ở Fatbeats (một record shop chuyên về hip hop), tôi chảy nước dãi trước những record có giá trị đắt đỏ mà tôi biết rằng sẽ chả bao giờ mua (trừ album Bobby Digital của RZA bản Nhật, tôi đã tiêu 40$ để mua nó). Ngoài ra, tôi còn đứng đợi trong trời lạnh cả tiếng đồng hồ chỉ để bắt tay với De La Soul. Nhưng vào mùa thu năm 99, tôi đã đi xem show quan trọng nhất cuộc đời mình, show mà đã thay đổi sự nghiệp làm phim của tôi, đó là khi MF DOOM biểu diễn ở Knitting Factory.
Tên thật là Daniel Dumile, từng là Zev Love X trong KMD (nhóm nhạc cũ của DOOM), bác ấy đang rap vài bài trong album Operation: Doomsday cùng với Atmosphere. Đội chiếc mặt nạ và trình diễn trên sân khấu lần đầu sau 5 năm vắng bóng kể từ khi em trai của anh, Subroc, qua đời vào năm 1993, thật là kì diệu. Người bạn đồng hành của DOOM là MF GRIMM, cũng ngồi xe lăn xem từ trên ban công. Thực ra Chuck D (rapper từ Public Enemy) và nhóm nhạc mới của bác ấy – Concentration Camp – mới là chủ tọa của show, nhưng mọi người đến đó chỉ để gặp DOOM. Khi xem DOOM trình diễn, mọi người ở đó đều cảm thấy có một cái gì đó rất là thần kì và bí ẩn về DOOM. Buồn cười hơn, sau khi DOOM rời đi, mọi người cũng đi về thế nên Chuck khá là bực.
Tại show đó, tôi gặp được một người tên là “DJ Fisher” – người quản lý sự nghiệp của DOOM lúc bấy giờ. Tôi có nói chuyện với anh ấy về cơ hội được quay một MV cho một bài của DOOM. Tôi nói rằng tôi sẽ quay miễn phí bởi vì tôi có thiết bị camera và cuộn phim ở NYU (New York University) – nơi mà tôi đang học. DJ Fisher thích ý tưởng ấy, và cũng hưởng ứng với niềm đam mê nhiệt huyết của tôi. Tôi không quay MV chỉ để cho vui, mà tôi quay nó bởi vì tôi bị thu hút bởi màn trình diễn của DOOM cùng với cái năng lượng kì bí của bác.
Có cái gì đấy rất khác biệt về DOOM. Anh ấy trông khác xa so với những gì mọi người tưởng tượng về rapper thời ấy. Thực sự, DOOM là một người trông kiểu U30, thừa cân, sắp bị hói, có ảnh rapper thời xưa trên quần và chiếc mặt nạ WWF màu bạc. Đứng trên sân khấu, DOOM tung hoành ngang dọc, bắn ra những lyrics đầy chất trừu tượng trên con beat được sample từ Sade. DOOM có nhắc đến Jeopardy với trò Daily Doubles, tên nhân vật truyện tranh, và cũng tiết lộ rằng mình viết lyrics cho album này khi ở trong tù.
Vào ban đêm buổi đó, tôi trở về khu căn hộ ở East Village và uống vài chai 40s với thằng đệ Mike Conrad. Tôi nhớ rằng bọn tôi đã bật Operation: Doomsday to đến nỗi hàng xóm tầng trên phải đi xuống để nhắc nhở. Đêm đó thật tuyệt. Trong tháng tiếp theo, tôi có viết ra vài ý tưởng cho MV của DOOM: cái thứ nhất là cho bài “Red & Gold”, tôi sẽ định quay một vụ đánh nhau trong slow motion. Hoặc cho bài “Hey!”, DOOM sẽ đóng vai “một người bình thường”, trở thành nhiều người với ngành nghề khác nhau như lao công hay một nhân viên giao hàng. Tóm lại, ý tưởng chung cho MV đó là DOOM là một MC nhưng cũng làm một nghề khác (thực ra điều này là có thật, DOOM đã làm nghề khác trước khi Doomsday ra mắt).
Theo lẽ tự nhiên, DOOM từ chối cả hai ý tưởng đó. Anh ấy muốn làm một MV cho bài “?”- gần cuối album Operation: Doomsday, cùng với rapper Kurious. Tôi khá là hào hứng với lựa chọn này, bởi vì tôi được làm việc với cả 2 rapper tài năng. Tôi gợi ý rằng mình nên lập cái set nó đơn giản ở công viên Brooklyn, khắc họa cảnh DOOM và Kurious đang dạo chơi và giết thời gian, ngồi đánh cờ hoặc uống bia trên ghế – đơn giản là nhất. DOOM khá thích ý tưởng đó, nói rằng anh sẽ đến New York trong vài tuần tới, bởi vì anh ấy đang sống ở Atlanta thời bấy giờ.
Trước đây, tôi phải trả $600 một tháng để chia sẻ một căn hộ cùng với 2 thằng bạn ở 13th St. và 3rd Ave. Phòng ngủ tôi bé lắm: 8m x 10m và không có tủ, có lẽ cùng kích thước của phòng giam mà DOOM ở để viết album. Lúc đấy tôi là một sinh viên ngành phim ảnh ở NYU, và cũng khá là thú vị tại thời điểm đó. Karen O từ nhóm nhạc Yeah Yeah Yeahs thì ở trong lớp “Experimental Class” cùng tôi, một thành viên trong nhóm TV on the Radio làm tại quầy thanh toán phòng edit, và hàng tuần sau, ngồi cạnh tôi là Ben Rekhi – một nhà làm phim đến từ phía bắc Cali – cùng tôi sản xuất Bomb The System – bộ phim đầu tiên mà tôi làm đạo diễn.
Ben là người quay cả hai MVs cho DOOM, anh ấy cũng định làm nghề quay phim để kiếm ăn. Trong suốt quãng thời gian mùa hè, anh ấy làm thực tập cho Roger Deakins – một nhà quay phim lừng lẫy cho bộ đôi đạo diễn “Coen Brothers”. Ben làm việc với con camera 16mm ARRI-S (thiết bị mà bọn tôi dùng để quay MV cho DOOM) rất thoải mái. Thực chất, anh ta đi lại như một gã điên với con camera to tổ bố trên vai như thế. Con ARRI-S là một con camera cổ, chỉ dùng để quay tư liệu. Nó không thu âm trên hiện trường được, nhưng có thể quay trong slow motion và có 3 loại len khác nhau – đều có ích để quay MV ít kinh phí và theo phong cách tư liệu.
Chúng tôi quyết định sẽ quay MV tại Sunset Park, để thuận tiện cho việc dùng khu căn hộ của bạn tôi là Ethan Higbee làm địa điểm chính của đoàn. Ethan cũng học ở trong lớp làm phim cùng chúng tôi, mặc dù nó không bao giờ đến lớp cả. Nó dành thời gian cho việc hội hoạ ở Brooklyn và đi chơi với bạn gái người Châu Âu xinh đẹp – cũng là bạn cùng phòng với cô gái người Anh-Ả Rập này mà khiến tôi say đắm. Ethan đồng ý cho chúng tôi set up và để thiết bị ở đấy. Vào chiều trước khi quay, Ben và tôi đã đi ra Sunset Park để kiểm tra khu vực quay. Mãi lúc sau bọn tôi mới rời khỏi đấy thì lúc đấy đã hoàng hôn rồi. Khi chúng tôi về nhà thì DOOM có gọi điện cho chúng tôi. Anh ấy bảo mua hộ anh một lon Jack Daniels 1l cho buổi quay. Tôi liền ra tiệm rượu và mua một lon, vào ban đêm, tôi đã uống 1/4 lon với thằng đệ Perez rồi ngủ rất muộn sau đó. Sáng hôm sau, tôi dậy rất sớm để chuẩn bị cho buổi quay.
Operation: Doomsday lúc đầu được phát hành với số lượng nhỏ thông qua hãng thu âm riêng của Bobbito (MC của show Stretch & Bobbito). Khi tôi mới gặp lần đầu về vụ quay, đó là hãng thu âm mà anh hợp tác với. Nhưng với chỉ vài tuần trước khi mà bọn tôi quay MV, anh ấy đã bán Operation: Doomsday cho một hãng thu âm mới nổi khác, tên là SubVerse Records của Bigg Jus từ Company Flow. Thời gian hẹn là vào 7 giờ sáng, nhưng khi DOOM đến đón tôi thì đã buổi trưa rồi. Tôi sợ rằng sẽ phải quay khi trời lặn, nhưng DOOM lại bảo tôi đến Foot Locker ở 14th St. và mua cho anh ấy một đôi Timbs mới và một bộ quần áo.
Nghe DOOM hứa rằng SubVerse sẽ trả tiền lại cho tôi, tôi liền quẹt thẻ mua vậy. SubVerse thực ra có trả tiền lại cho tôi khi tôi gửi cho họ bản hoàn thiện, nhưng tôi nghĩ rằng họ làm thế vì tấm lòng, chứ không phải chỉ vì hợp đồng với DOOM. Họ có thể thấy được tôi nghèo như thế nào: vào lúc đấy, tôi vẫn phải sống dựa vào bố mẹ và làm việc part-time với đồng lương ít ỏi khi vẫn đang học ở NYU. Tôi còn không thể mua nổi đôi Timbs $100, nhưng anh ấy sẽ không quay MV cho chúng tôi trừ khi tôi mua nó, thế nên từ đó tôi nhận ra rằng tôi đã bị hạ gục. Mua xong đôi Timbs, chúng tôi đến Brooklyn. Trong lúc bị tắc đường, tôi có trò chuyện với chị nhà, Jasmine. Chị ấy rất dịu dàng, chân thành và nhân hậu, luôn giúp tôi trở nên vững chắc và giúp tôi bớt đi lo lắng. Tôi nhớ lại khi nhìn vào bộ sưu tầm CD của DOOM, đó là một trong những bộ sưu tầm lớn nhất và ấn tượng nhất mà tôi từng thấy. Cuối cùng chúng tôi cũng đến nhà Ethan sau 6 tiếng. Ben và Ethan cũng ở đó đợi chúng tôi, bởi vì họ là hai thành viên chủ chốt của đoàn quay. Kurious cũng ở đó luôn, và ngay lập tức cả hai người tu luôn chai Jack Daniels. DOOM nốc rượu cực nhiều vào cuối tuần đó. Lần trước khi tôi dạo chơi với anh ấy, anh đang uống một chai Budweiser trong bọc nâu với ống hút khi đang phỏng vấn ở văn phòng SubVerse cùng với một gã da trắng từ một tạp chí âm nhạc nào đó.
Ở cảnh quay đầu tiên, Kurious và một người bạn đi theo, tự nhận là một rapper mới, ngồi trên bậc nhà Ethan uống rượu cùng nhau trong khi DOOM đứng trước máy quay và rap thẳng vào ống len trong khi đang đeo chiếc mặt nạ của Doctor Doom. Để có mặt nạ giống Dr. Doom từ truyện tranh, anh ấy đã sử dụng mặt nạ của WWF Kane mua từ Toys R Us. Vài năm sau, DOOM mới có chiếc mặt nạ hoàn chỉnh, nhưng ngày ấy phải dùng mặt nạ đồ chơi được xịt sơn bạc lên bởi KEO, hay Lord Scotch, một rapper da trắng mà sau này trở thành bạn thân của tôi. DOOM từng bị đồn rằng đã vô gia cư trong một thời gian, tôi cũng không chắc lắm nhưng chắc chắn một điều rằng DOOM đã ngủ trên sofa của KEO trong vòng 1 năm hoặc gì đó. Hai người này đã từng không thể tách rời được, nhưng rồi lại bị chia rẽ bởi vấn đề tiền bạc, mặc dù sau này KEO và DOOM làm hòa và KEO cũng là một trong những người cuối cùng thấy DOOM còn sống cô lập ở một địa điểm nào đó trước khi mất.
Khi thời gian càng trôi đi thì DOOM cũng càng trở nên say mèm hơn, thế nên chúng tôi chuyển sang quay ở công viên. Kurious không muốn quay cảnh anh ấy chơi cờ cùng DOOM bởi vì thấy nó quá giống Wu Tang, và sợ rằng sẽ bị buộc tội ăn cắp. Tôi thì thấy nó thật ngớ ngẩn, thế nên vẫn quay nó vậy. Theo tôi hồi tưởng lại, thì Kurious đã đúng: nó hoàn toàn giống một cảnh từ MV “Da Mystery of Chessboxin” của Wu, nhưng đối với tôi thì nó vẫn hoàn toàn ok vì tôi mới 13 tuổi khi nó ra mắt, thế nên nó giống như cách tôi tri ân cho những người tạo nên tuổi thơ tôi. Khi tôi đang quay cảnh sau cảnh chơi cờ thì DOOM đã uống say lắm rồi, và tôi nhận ra rằng DOOM càng say thì anh ấy càng trở nên trầm tính hơn. Thời gian băng qua đi, trời ngày càng trở nên lạnh hơn, và dần hoàng hôn cũng đến. Kurious, chị nhà Jasmine, và cả đoàn đều đã rời đi, nhưng DOOM không để ý đến việc đó, mọi cảnh quay anh đều ưng ý, và anh ấy tin tôi rằng tôi sẽ làm tốt. Kurious thì khác, anh ấy coi tôi, Ben và Ethan như mấy thằng ất ơ nghiệp dư từ trường phim, mà cũng không sai đâu. May mắn là chúng tôi quay đoạn của Kurious hai lần, trong một cảnh quay, anh ấy liền biến mất mà chẳng nói với ai một lời. Tôi cũng không thấy anh ấy kể từ đó.
Vào buổi xế tà, Ben và tôi quay cảnh DOOM rap trước camera với Tòa tháp Đôi ở đằng sau, hiện hữu ở bóng hoàng hôn. Hai tòa nhà ấy đều xuất hiện ở hai MV tôi quay năm ấy, ai mà biết được một năm sau chúng sẽ không còn nữa? Tôi có quay cảnh 2 tòa bị sập từ sân thượng căn hộ bạn gái tôi ở Mahattan, và tôi sẽ không bao giờ xem lại đoạn băng ấy nữa. Sau khi hoàn thành xong, chúng tôi triệu tập lại ở nhà Ethan và dạo chơi quanh quẩn tầm một tiếng với DOOM, chị nhà và những người còn lại. Sau khi hút vài điếu “cà sân”, DOOM về nhà. Trước khi anh ấy về, bọn tôi nhận ra rằng đôi Timbs của anh ấy đã biến mất, nhưng hóa ra là Kurious đã đi chúng mất rồi.
Đây là MV “?”:
(Còn tiếp …)
