Lý Chấn Phiên (tên phiên âm tiếng anh là Bruce Jun Fan Lee) hay còn được biết đến rộng rãi hơn với nghệ danh là Lý Tiểu Long, là một võ sư, đạo diễn, diễn viên người Mỹ gốc Hoa và cũng đồng thời là người sáng lập võ phái Tiệt Quyền Đạo. Ông thường được biết đến qua những bộ phim võ thuật Hồng Kông như “Mãnh Long quá giang”, “Long tranh hổ đấu”, “Đường Sơn đại huynh”,……………… và những tuyệt kỹ khó ai có thể tái hiện lại được như cú đấm cách một gang tay có thể khiến một người to lớn bị đẩy lùi tận 6 mét, tung ra 9 cú đấm trong 1 giây, với mỗi cú đấm có sức mạnh tương đương 70kg, chống đẩy chỉ bằng hai ngón tay hoặc bằng 2 ngón cái,……
Nhưng hôm nay tôi sẽ không xoáy sâu vào chủ đề đó, thứ tôi hướng đến không phải là di sản võ thuật và điện ảnh Lý Tiểu Long đã để lại, mà lại là sự thông thái trong tư duy và triết lý sống của ông.
“Be water, my friend”. Câu nói huyền thoại này có lẽ nhiều bạn đã từng nghe qua một lần trong đời nhỉ? Tôi xin dịch lại nguyên văn câu này là:
“Hãy thư thản đầu óc, hãy trở nên vô hình, vô dạng, giống như nước vậy. Khi bạn đổ nó vào một cái cốc nó sẽ lấy hình dạng cái cốc, khi bạn đổ nó vào chai, nó sẽ lấy hình dạng của chai, khi bạn bỏ nó vào tách trà, nó sẽ lấy hình dạng của tách trà. Và nước có thể chảy nhẹ nhàng êm xuôi, hoặc dữ dội và xiết như thác đổ. Hãy như là nước, bạn tôi ạ!”.
Dòng nước vốn dĩ là vô dạng, nó thích ứng với môi trường xung quanh. Khi có một tảng đá giữa dòng nước chảy, nó sẽ chảy quanh tảng đá, từ tốn và kiên nhẫn, bào mòn viên đá dần, đến khi nó biến mất khỏi thế gian. Khi ta đổ nước vào một vật có hình dạng, nó sẽ biến thành vật đó, một cách linh hoạt và mềm mại. Và khi ta chiến đấu cũng vậy, đừng gò ép mình vào một phong cách hay trạng thái chiến đấu, hãy linh hoạt, mềm mại, lợi dụng đặc điểm và thế mạnh của đối thủ, và biến nó thành chính điểm yếu của hắn ta. À ngoài ra thì cũng có một nhân vật mà tôi rất thích là Spike từ phim Cowboy Bebop cũng được lấy cảm hứng từ Lý Tiểu Long, thể hiện qua việc sử dụng câu “Be like water” và phong cách chiến đấu linh hoạt và nhanh nhạy của ông
“It is like a finger pointing away to the moon. Don’t concentrate on the finger or you will miss all that heavenly glory”
Xin được dịch lại là: “Không được suy nghĩ! Hãy cảm nhận nó. Nó cũng giống như khi ta chỉ ngón tay lên Mặt Trăng kia. Đừng tập trung vào ngón tay, nếu không, con sẽ bỏ lỡ hết những vầng ánh sáng tuyệt diệu từ xung quanh nó”.
Nhiều người muốn tìm đến ánh sáng hào quang của những thứ vĩ đại và lớn lao, nhưng lại quá tập trung vào những thứ nhỏ bé hiển nhiên. Cũng giống như là câu chuyện giữa ngón tay và Mặt Trăng vậy. Khi ta quá chú tâm nhìn theo ngón tay, thì vầng sáng của Mặt Trăng sẽ bị mờ đi trước mắt, nhưng khi ta đưa tầm mắt mình hướng đến Mặt Trăng, thì ngón tay, đại diện cho những ước muốn và nhu cầu nhỏ nhoi của đời thường, sẽ bị mờ nhạt dần trước sự kì vĩ của ánh trăng. Những con người nhỏ nhoi chạy theo những thứ tầm thường và nhỏ bé, sẽ mãi mãi mắc kẹt trong vòng xoáy luẩn quẩn, không hồi kết. Trái lại, với những người có thể từ bỏ sự tầm thường ấy, và hướng đến những mục đích lớn lao, kì vĩ hơn, họ sẽ tìm thấy được một ánh hào quang cho riêng mình.
“Never take your eyes off your opponent… even when you bow”
Xin được dịch: “Đừng bao giờ rời mắt khỏi kẻ địch, ngay cả khi con cúi chào nó!“. Không có thứ gì là chắc chắn cả, ngay cả khi ta đang cúi chào kẻ địch của mình. Sự cẩn trọng trong từng lời đi nước bước là một yếu tố quan trọng trong võ thuật. Dù ta có linh hoạt hay nhanh nhẹn cỡ nào, chỉ cần một phút bất cẩn, ta đều có thể bị đánh trúng. Sự cẩn trọng phải luôn đặt ở mức cao nhất, dù là trong bất cứ tình huống nào. Ta phải luôn linh hoạt trước mọi tình huống có thể diễn ra, vậy nên sự thận trọng là không thể thiếu được.
Nhờ vào những đạo lí, triết lí sống và tư duy độc đáo, đã khiến Lý Tiểu Long vượt xa khỏi hình tượng của một võ sư hay là diễn viên điện ảnh, mà du nhập cả vào văn hóa HipHop. Hiện tại ở trên thế giới có rất nhiều nghệ sĩ HipHop bị ảnh hưởng bởi những đạo lí và tư duy của Lý Tiểu Long (tiêu biểu có thể kể Logic và Wu-Tang Clan) và đưa hình ảnh của ông vào trong tác phẩm của mình, giữ lửa cho một huyền thoại võ thuật và cả những đạo lí của ông
Shogun
