Triết lý J.Cole?
J.Cole không phải nhà triết học, J.Cole là 1 rapper, thường thì rapper hay xuất thân từ đường phố, khu ổ chuột, lớn lên trong bạo lực, bỏ học… J.Cole thì khác, với số điểm GPA đại học khá cao. Những ai không chỉ nghe nhạc của anh mà có theo dõi những video phỏng vấn hay những từ ngữ mang tính ‘truyền cảm hứng và định hướng’ của anh trong các show thì sẽ thấy được sự trùng hợp khá lớn giữa tư tưởng của Cole và những giáo lí của các nhà triết học cổ đại phương tây.
Người đàn ông bên phải J.Cole (trong hình) đó là đại đế thời La Mã Marcus Aurelius. Nói qua 1 chút về những ghi chép lịch sử, những ông vua đầu tiên của đế chế được cho là những kẻ điên, nổi tiếng vì những hành động điên rồ như giết người cướp của, thả dân vào chuồng cọp hay chỉ lo ăn uống tiệc tùng bỏ chuyện công sang 1 bên. Với liên tiếp những ông vua điên như vậy nhiều người cho rằng đế chế sẽ sớm diệt vong, cho đến khi Marcus lên nắm quyền thì mọi thứ thay đổi, dưới thời ông thì đế chế phát triển thịnh vượng nhất, ông là vị vua cuối trong The Five Good Emperors của đế chế La Mã. Tuy là người quyền lực nhất 1 đế chế, nhưng ông luôn giữ cho mình 1 lối sống “bi quan”, ông coi trách nhiệm mình là 1 gánh nặng và phải hết mình thực hiện nó. Ông tự viết lại quyển nhật kí “Meditation” đến nay đa số những chủ tịch tập đoàn hay ví dụ tiêu biểu là tổng thống Mỹ Bill Clinton yêu thích. Nó viết về những nguyên tắc của chính ông đối với những sự việc xảy ra xung quanh.
Người bên trái là Seneca cũng là 1 nhà triết học, còn 1 người không có trong hình nữa nhưng sẽ được nhắc đến đoạn sau là Epictetus, ông là 1 nô lệ, ông chọn nô lệ là để tránh khỏi sự cám dỗ và được hết mình cống hiến cho chủ. Cả 3 người đều là những hình mẫu tiêu biểu cho trường phái triết học “Khắc Kỷ” của phương tây thời xưa. Khắc Kỷ ở đây không phải là kiêng kị như phật tử ăn chay, mà là chấp nhận 1 lối sống “tiêu cực” để có thể hoàn thành mục đích và nhiệm vụ mình. Một người theo Khắc Kỷ sẽ luôn dự tính trong đầu mình 1 kế hoạch ‘backup’ cho mọi trường hợp, luôn giữ bình tĩnh cơn hỏa hoạn, đó là lí do vì sao các doanh nhân thành đạt (Steven Job cũng bao gồm) lại thích đọc cuốn Meditation. Còn rất nhiều điều nhưng bài này là về J.Cole nên tôi sẽ lượt bớt.
J.cole vs Lil Pump
Chắc ai trong chúng ta ai cũng biết Lil Pump diss J.Cole, tại show diễn của mình thì Lil Pump và SmokePurpp châm ngòi và khuấy động bằng khẩu hiệu #FuckJCole, trong khi đó tại show của mình (Show JMBLYA 2018) thì J.Cole đã ngăn fan của mình khi họ bắt đầu hò hét “Fuck Lil Pump, Fuck 6ix9ine”.
Trong cuốn Discourse, Epictetus có nói:
“Cách bạn phản ứng hay nổi giận chính là thứ hại bạn khi bị ai đó xúc phạm. Hãy đứng cạnh 1 cục đá và chửi nó, xem thử bạn sẽ đạt được cái gì? Nếu người bị xúc phạm phản ứng lại 1 tảng đá thì kẻ xúc phạm sẽ thấy như nào?”
(Remember that it is we who torment, we who make difficulties for ourselves – that is, our opinions do. What, for instance, does it mean to be insulted? Stand by a rock and insult it, and what have you accomplished? If someone responds to insult like a rock, what has the abuser gained with his invective?”) – Moral letters to Lucilius – Seneca
Hay tiếng Việt chúng ta cũng hay có câu “giận mất khôn”
Về buổi phỏng vấn nói chuyện giữa Cole và Lil Pump sau đó 1 thời gian ngắn khiến mọi người hết sức ngạc nhiên, và anh chia sẻ rằng ấn tượng của anh khi xem M/V của Lil Pump thì anh nghĩ nó thông minh hơn mọi người nghĩ nhưng không chắc chắn. Ít lâu sau thì có người gọi điện thoại cho anh, và có cả Lil Pump ở đầu kia, anh nghĩ rằng nó dàn xếp, trong đó thì Lil Pump có rủ facetime nhưng anh từ chối, vì thời điểm đó anh vừa ra album mới, anh nghĩ nếu facetime thì nó sẽ chụp để đăng lên Twitter. Sau cuộc thoại tầm 15 phút thì anh chắc chắn hơn về suy nghĩ mình là Pump nó thông minh hơn mọi người nghĩ, và sau thì đi đến cuộc phỏng vấn.
Cuộc phỏng vấn kéo dài hơn tiếng, ai cũng có thể cảm nhận được suốt cuộc trò chuyện thì Cole cứ như vào vai người anh, người đi trước để dạy thằng Pump cách sống vậy, tất nhiên từ “dạy” thì hơi quá vì đây chỉ là cuộc trò chuyện, nói “chia sẻ” thì đúng hơn. Suốt buổi thằng Pump không nói được gì nhiều, cũng không hung hăng ‘swag’ như trong các M/V mà thay vào đó là hành động khép nép, tay ve, nghịch quả bóng và ly nước, giống như chúng ta đang ngồi nghe các cụ kể chuyện vậy.
Về thằng Pump thì không có gì đáng nói, J.Cole thì chia sẻ rất nhiều về cuộc sống anh khi còn nhỏ, việc phải sống với bố dượng. Tất nhiên theo 1 lẽ thường, không ai trong chúng ta thích việc bố mẹ mình chia tay và một người đàn ông khác chen vào cuộc sống của mình, anh nói lúc bé anh cảm thấy như mình bị cô lập, cảm giác mình rất muốn làm 1 điều gì đó nhưng lại không làm được, lúc đó anh chỉ muốn mối quan hệ này kết thúc thật nhanh, nó không lành mạnh. Về sau thì anh hiểu chuyện hơn, anh nhận ra nhiều thứ và cảm thông cho mẹ mình, anh nhìn lại những gì mẹ mình đã phải trải qua trong cuộc sống và cái môi trường không lành mạnh khi mẹ mình cô đơn ra sao, và điều đó càng làm anh trân trọng hơn người cha dượng mình, anh nể phục những người yêu 1 người phụ nữ quá nhiều, chấp nhận đến với nhau ngay cả khi người đó đã có con, điều này đồng nghĩa bạn phải chấp nhận gánh vác trách nhiệm của mình, bạn phải đối xử con người đó như con mình và không chuốc những rắc rối vốn có bên trong bản thân mình lên đứa trẻ, hoặc thậm chí phải tốt hơn con mình, vì chúng đã bị tổn thương rất nhiều.
Marcus Aurelius đã nói:
“Luôn đặt mình vào vị trí người khác, kể cả người xúc phạm và ngợi ca bạn. Nếu bạn thấy được cốt lõi đằng sau sự bình phẩm đó của họ, bạn sẽ không còn trách móc những người phê bình hay thậm chí ham muốn sự ngợi ca đó nữa.”
(Constantly observe and put yourself in the shoes of others, both who offend and adulate you. If you can see clearly what are their ruling principles and the core sources of their opinions and appetites, you will neither blame those who offend you involuntarily, nor will you want their approbation.) – Meditation – Marcus Aurelius
Lại nói qua về triết lí trên, trong video phỏng vấn J.Cole với Angie Martinez, khi được hỏi anh cảm nhận của anh đối với những rapper trẻ như Lil Pump, 6ix9ine,… Thì anh trả lời rằng: “I love them”, anh nói lúc anh bằng tuổi tụi nó thì anh cũng rất ham muốn có được danh vọng, có được ‘fame’ bằng mọi cách. Thay vì chỉ trích mạnh mẽ như phần lớn chúng ta, thì anh nhìn lại bản thân mình thời điểm bằng đó tuổi và suy nghĩ.
J.Cole vs Money, Fame, Material
J.Cole bán cả xe ô tô của mình, để đi lại bằng xe đạp.
Anh nói rằng vật chất và tiền không đánh giá bản thân mình được, nó đã từng rất là giá trị khi anh chưa có nó, ham muốn có được khi thấy anh em mình có vòng vàng trang sức đắt tiền, sau thì anh nhận ra chúng chẳng có nghĩa gì cả. Sự ham muốn thành công và tiền tài nó cũng giống như 1 loại “thuốc nghiện”, giống như “vòng tròn bánh xe chuột hamster” vậy, giống như khi bạn cá độ, cờ bạn, bạn ăn được $1000 thì bạn sẽ muốn có $10.000 rồi 1 trăm rồi 1 triệu, nó không bao giờ dừng lại. Khi trưởng thành hơn thì anh tự đặt câu hỏi cho chính mình: “Vì sao mình lại muốn có những thứ này? Có nó thì nó sẽ giúp ích gì cho mình?”
“Luôn nhớ: Càng đánh giá cao những thứ ngoài tầm kiểm soát, mình sẽ dần mất kiểm soát”
(Just keep in mind: the more we value things outside our control, the less control we have.) – The Discourse – Epictetus
“Hãy tránh những ham muốn tiền tài vật chất. Hãy tỉnh táo đối với những thứ vật chất đến với chúng ta. Cũng vì sự dụ dỗ đó mà con cá bị cắn câu, thú bị mắc bẫy. Bạn có thực sự nghĩ những thứ này chúng ta có được là nhờ phù hộ hay may mắn? Nó là cái bẫy. Chúng ta sai lầm khi nghĩ mình kiểm soát chúng, thực ra chúng đang kiểm soát chúng ta“
(Avoid those things that please the many, the gifts that fortune brings. Be suspicious; be timid; resist every good that comes by chance. It is by the allurements of hope that the fish is caught, the game snared. Do you think these are the blessings of fortune? They are traps. Any one of you who wants to live in safety must make every effort to shun those baited favors amidst which we, poor creatures, are deceived. We think we have hold of them, when in fact they have hold of us.) – Moral letters to Lucilius – Seneca
Một ví dụ thực tiễn là các bạn có bao giờ thấy những tỉ phú các tập đoàn khủng như Microsoft, Apple khoe tiền, khoe xe không? Các bạn có thấy các nhà chính trị đấu đá và bị bốc mẽ lẫn nhau về những việc ăn chơi sa đọa rồi vào tù không? Nếu thực tế bạn không bị những thứ vật chất kiểm soát độ tỉnh táo mình thì không ai hại bạn được.
J.Cole vs Meditation (Thiền)
Một chia sẻ thú vị trong buổi phỏng vấn với Angie Martinez anh cho biết anh rất thích thiền, anh thiền trước khi diễn show, thậm chí anh cũng thiền trước buổi phỏng vấn (buổi phỏng vấn anh đang chia sẻ về điều này). Một số chúng ta không biết đến lợi ích của thiền, nó không phải để giết thời gian, nó thuộc về rất nhiều yếu tố sinh học. Bộ não con người có phần vô thức, ý thức và ý thức phụ, việc tập trung thiền định sẽ phần nào giúp chúng ta tiếp cận được những phần ý thức phụ, nói nghe hơi trịnh trọng bạn khó hiểu nhưng điều này nghĩa là nếu bạn vận dụng được thêm 1 phần của não, bạn như có thêm 1 cái đầu vậy.
“Do meditate, not medicate”
Bài viết được lấy thông tin từ các video phỏng vấn J.Cole và tham khảo các bài viết của bạn Andy Luong tại web Spiderum.
Dẫn nguồn:
Đạo khắc kỷ: http://adreamer.spiderum.com/
J.Cole nói về tiền bạc: https://youtu.be/ldcwsmbv5-Y
J.Cole x Angie Martinez Interview: https://youtu.be/gsKjJRSmYio
J.Cole x Lil Pump Interview: https://youtu.be/RNlQU-7y9Fo
– Lập
