Khởi đầu của HipHop nói chung, và Rap nói riêng, là từ việc lấy sample. Những bản nhạc Jazz, Soul, Funk, hay là cả Disco đã được các DJ nghịch trên mâm đĩa, sử dụng những đoạn trống, hay những giai điệu để tạo nên một vòng lặp, để rồi những Emcee hay BBoy/BGirl xuất hiện, thoải mái thể hiện những kỹ năng khuấy động sân khấu.
Có thể hiểu rằng, từ lâu, sampling đã là một phần quan trọng của văn hóa Hiphop, và nó đã đi qua nhiều giai đoạn, quá trình phát triển và định hình để đến được bây giờ.
Trước khi đi sâu vào bài viết, thì ta nên hiểu khái niệm sampling là gì?
Hiểu theo cách đơn giản nhất, thì sampling là việc ta lấy những mẫu nhạc (có thể là âm thanh) khác nhau từ một hay nhiều bài nhạc, rồi sắp xếp, kết nối nó lại, thêm thắt vài yếu tố nữa để tạo nên một âm thanh mới từ một âm thanh cũ. Khi đến với sampling, có rất nhiều phong cách khác nhau, nổi bật có thể kể đến Chipmunk Soul, là khi các producer chỉnh tempo của một đoạn nhạc lên, hoặc pitch tông giọng của một bản nhạc lên cao để khiến giọng của những nghệ sĩ được sample tựa như giọng của những chú sóc chuột Alvin and The Chipmunks, phong cách này có hai cái tên nổi bật là RZA và Kanye West. Trong khi đó, micro-chopping, giống như cái tên, là khi một producer lấy hàng loạt nhiều mẫu sample ngắn, và sắp xếp nó giống như khi ta chơi xếp hình. J Dilla, Madlib và 9th Wonder chính là những gương mặt nổi tiếng nhất với kỹ thuật sampling này. Và tất nhiên là còn nhiều phong cách sampling khác nữa.
Tuy nhiên, việc lấy sample không dễ như khi ta nói chuyện với nhau như thế này. Ta cần phải nắm rõ những gì ta sample để thực sự tận dụng nó một cách hiệu quả nhất. Và điều đó cần một đôi tai nhạy bén với âm thanh, cùng một sức sáng tạo tuyệt vời để hòa hợp tất cả mọi yếu tố lại cùng nhau để tạo nên một thứ âm thanh đặc trưng từ một âm thanh cũ. Những producer cũng có cho mình một list những nghệ sĩ yêu thích để sample, đơn giản vì nó thân thuộc với họ và họ nhìn ra được những tiềm năng từ những nốt nhạc đơn giản nhất.
James Brown, Aretha Franklin, Jackson 5, Nina Simone, Al Green, Stevie Wonder,… chỉ là một vài cái tên mà tôi có thể kể ra giữa hằng hà sa số những người mà các producer có thể lấy sample từ đó. Đặc biệt hơn nữa, với một số producer, một bản sample hay, không chỉ nhờ những giai điệu đẹp của nó, mà còn nhờ vào những gì nó thể hiện, nội dung, thông điệp và ý nghĩa. Tất nhiên, ta có thể chop một bản sample hay và rap trên nó mà không nhất thiết phải biết nó là về cái gì. Nhưng nếu có, thì bài hát sẽ có độ sâu hơn. Giống như ‘Blood On The Leeves’ của Kanye West, lấy sample từ ‘Strange Fruits’ của Nina Simone. Một bài hát về nạn phân biệt chủng tộc từ thời những người da màu phải làm việc trên cánh đồng, được lấy sample cho một bài hát về nạn phân biệt chủng tộc của nghệ thuật ở thế giới hiện đại. Hay track ‘Whip Me Wit A Strap’ của Ghostface Killah, được produce bởi J Dilla và lấy sample từ ‘To The Other Man’ của Luther Ingram. J Dilla đã lấy sample đoạn “Mama used to take me across her lap/ She used to whip me with a strap” làm hook, và Ghostface đã vẽ nên một bức tranh tuổi thơ từ đó.
Thêm một điều đặc biệt nữa. Vào những năm 90s, những producer sẽ thường giữ kín bí mật về việc họ lấy sample từ đâu. Một ví dụ kinh điển là album ‘The Infamous’ và track ‘Hell On Earth’, được Havoc đánh beat. Phải mất đến hơn 20 năm người ta mới tìm ra được bản sample gốc từ track ‘Hell On Earth’, và những bản sample khác từ ‘The Infamous’ cũng được tìm thấy khá ngẫu nhiên. Đơn giản là vì, Havoc không muốn những gã producer khác tìm thấy bản gốc của những sample đó và “ăn cắp” những ý tưởng tương lai của gã, tạo nên một sự cạnh tranh ngầm giữa các producer. Và hơn hết, họ muốn tránh gặp vấn đề pháp lý về bản quyền. Việc tìm ra sample gốc vốn đã khó, khi thời bấy giờ chưa có internet, mà còn gặp các producer lại “xào nấu” đoạn sample đó lên, khiến việc đặt credit bài nhạc trong album trở nên không quá cần thiết đối với họ.
